آداب و رسوم شب یلدا در شیراز
یلدا برای ما ایرانیان همیشه نماد اولین شبی است که دانه های برف زمین را سفید پوش می کند و پیراهن زیبای زمستان را بر پهنه ی زمین می گستراند.
در تمام شهر های ایران همه خانواده ها از قدیم یلدا را دور هم جمع می شدند و به شب زنده داری و شب نشنیی می گذراندند. برای هم فال حافظ می گرفتند و ندای خوشبختی را برای یکدیگر سر می دادند، از قاچ های هندوانه برای هم تعارف می کردند و از انار شیرین و خوشمزه در سبد میوه ی خود قرار می دادند.
سفره شب یلدا در شیراز
شیرازی ها هم چون سایر هموطنانمان این شب را گرامی می دارند و برای پذیرایی از مهمانان یلدایی سفره ای زیبا و رنگین پهن می کنند سفره ای که در آن آجیل مشکل گشا، خرما و انجیر، کشمش، چند شاخه گل هندوانه و انار آینه و قاب عکسی که مزین به عکس حضرت علی(ع) می باشد و با غذای خوشمزه ی هویج پلو هم به استقبال شام می روند.
شیرازی های مهربان در بلندترین شب سال تا نیمه های شب می نشینند و به شب زنده داری و مشاعره و شوخی می پردازند و البته از فال حافظ هم غافل نمی شوند که در این شب اهمیت و رواج بیشتری نیز دارد.
معتدل کردن طبع با خوراکی های شب یلدا در شیراز:
شیرازی ها اعتقاد دارند که همه ی مردم یا دارای طبع گرم هستند یا طبع سرد و با توجه به نوع مزاجشان اگر گرم مزاج باشند در شب یلدا از خنکی ها مانند هندوانه می خورند تا مزاحشان برگردد و طبعشان سرد گردد و آنهایی که طبعشان سرد است در شب یلدا باید گرمی بخورند از قبیل خرما، رنگینک، انجیر و ارده شیره تا مزاج آنها نیز برگردد.
شب یلدا شبی برای با هم بودن است شبی که در آن خاطرات گذشته را مرور می کنند، بگو بخند می کنند، شوخی و خنده می کنند برای هم حافظ می خوانند و گاهگداری هم تفآلی هم به حافظ می زنند تا اولین شب زمستان را با لبخند شرو ع کنند.
شب چله و تقسیم بندی آن در شیراز:
اولین شب زمستان را بلندترین شب یعنی یلدا می نامند. خانواده ها تنها برای چند ثانیه با هم بودن گرد هم می آیند تا از کنار هم بودن حتی برای دقایقی اندک لذت ببرند و زمان را غنمیت می شمارند تا قدر یکدیگر را برای چند ثانیه بیشتر بدانند. شب یلدا در نزد شیرازی ها به شب چله معروف است. در این شب که عنوان بلندترین شب را به خود اختصاص داده شیرازی ها برنامه ی خاصی را ترتیب می دهند.
شیرازی ها اینگونه به پیشواز زمستان می روند و از یک دی ماه تا دهم ماه بهمن را چله بزرگ می نامند و از دهم ماه بهمن تا اول ماه اسفند را چله ی کوچک و از اول اسفند تا آخر ماه اسفند را چله ی پیرزن می نامند و همینطور چهار روز آخر چله ی بزرگ و چهار روز اول چله ی کوچک را (چهار چهار) می گویند که بالاترین درجه ی سرما را در این هشت روز تجربه می کنیم.
خوراکی های مخصوص شب یلدا در شیراز:
بیشترین خوراکی شب یلدا که رایج تر نیز می باشد، آجیل شیرین است که ترکیبی از قصبک، نخود چی، کشمش، توت خشک، مویز، انجیر، مغز بادام، مغز گردو، شکر پنیر، خرک، برنجک، برگه هلو می باشد و همچنین میوه هایی که در فصل زمستان وجود دارد نیز جزو خوراکیهای شب یلدا محسوب می گردند.
هندوانه نیز جای خود دارد چرا که خوردن آن در بین همه ی خانواده در این شب رایج است و در شب یلدای شیرازی ها نیز هندوانه حرفی برای گفتن دارد.
فال کلوک در شیراز:
شیرازی ها نیز همانند سایر اقوام کشورمان دارای آداب و رسوم خاصی هستند.
در شب چله بعضی از خانواده فال کلوک میگیرند کلوک کوزه های دهان گشادی است که روغن شیره، رب انار و یا ترشی در آن می ریزند و روی کوزه را با لعابی سبز می پوشانند.
فال کلوک مخصوص بانوان است. مرسوم است که کلوکی به مجلس می آورند و هر کدام از خانم ها علامت یا نشانه ای در کلوک می اندازد و بعد دختر بچه ای جلو آمده و دست در کلوک می کند و یکی از نشانه های داخل کلوک را در آورده و به دیگران نشان می دهد و بعد زنی ترانه محلی می خواند و هر شخصی از ترانه ی مخصوص به خود به نتیجه ای می رسد البته به جای ترانه از اشعار ناب حافظ هم می خوانند:
خوشا امشو که مهمون شمایم
کبوتر وار در بوم شمایم
ترشرویی مکن بر روی مهمون
خدا دوند که فردا شو کجایم
یکی دیگر از رسوم در شیراز دود کردن اسپند از غروب شب یلداست که برای دور شدن چشم بد و همچنین خواص درمانی این گیاه از آن استفاده می کنند.