یکشنبه, 11 خرداد,1404
آدرس ایمیل
info[@t]beh-zone.ir

آنچه در مورد لاک تراشی باید بدانید


آنچه در مورد لاک تراشی باید بدانید

روستاییان ساکن مناطق جنگلی درگذشته لوازم و ابزار موردنیاز روزمره خود را بیشتر از چوب تهیه می‌کردند و در این کار از تبحر خاصی برخوردار بودند. لاک تراشی از هنرهای اصیل و سنتی مردم خطه شمال ایران است.

استادکاران با استفاده از ریشه و تنه درختان جنگلی بدون بهره‌گیری از ابزار کار مدرن و با ابزاری مانند تیشه و مغار، ظروف چوبی مانند پارچ، لاکچه، لاک نان، لاک قند ریزکن، کَچِه، کوچِلِر، آب گردان، کِتِرا و ... که با نقوش اسطوره‌ای و الهام گرفته از طبیعت اطراف منقوش می‌شود، تولید می‌کنند در واقع لاک ظرفی بزرگ شبیه به تشت بوده و معمولاً از آن برای سابیدن کشک و یا خمیر کردن نان استفاده می‌کنند.

می‌توان چنین گفت که لاک تراش‌ها خراطان ماهری هستند و هنر لاک تراشی، هنر ابتکاری جنگل‌نشینان است و آنان با شناختی که از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی از چوب درختانی چون ونو، نمدار و انجیلی استفاده می‌کنند و با کمک گرفتن از ابزار کار بسیار ابتدایی، آثار زیبایی خلق می‌کنند.

هنرمندان لاک تراش به دلیل نرمی چوب درختان پهن برگ به راحتی می‌توانند بر روی آنان کار کرده و فرم و شکل دلخواه را ایجاد کنند، همچنین این گونه از درختان در برابر خشکی و رطوبت عکس‌العمل ناچیزی از خود نشان می‌دهند و در مقابل پیچیدگی، کج شدن و ترک خوردن مقاوم هستند. در بین درختان پهن برگ، تراش و فرم دهی به چوب درختان «ون» و «آزاد» به دلیل سختی آوندهای آنان بسیار مشکل است اما ظروف ساخته شده از آنها بسیار مقاوم بوده و از کیفیت بهتری برخوردار است.

 

استاد لاک تراش مراحل کار خود را به این ترتیب آغاز می‌کند که پس از برش چوب، متناسب با ابعاد ظرف و به کمک تبر فرم اولیه محصول را کاملاً ذهنی و بر اساس تجربه شکل داده، آنگاه از ابزارهایی چون تیشه، اسکنه، ماتِکِل (ابزاری است شبیه به تیشه با تیغه بلندتر و لبه‌ای جمع شده که به‌منظور تراش داخل ظروف استفاده می‌شود)، موش رنده (رنده دستی)، کِتِنا (ابزاری چوبی شبیه به چکش) و... به خالی کردن داخل ظرف و فرم دهی آن اقدام می‌کند.

هنگامی که ظرف به شکل دلخواه درآمد، مراحل تکمیلی کار انجام خواهد شد. بدین ترتیب که با رنده دستی اضافات بخش‌هایی چون دسته قاشق یا میله عصا را برداشته و با سوهان چوب ساب سطح محصول را صاف می‌کنند. پرداخت نهایی نیز با تیغه تبر که نقش لیسه را ایفاء می‌کند، اتفاق می‌افتد. جهت نقش اندازی بر روی چوب‌ نیز از همان ابزار ابتدایی و ساده همچون مته دستی یا ابزارهای نوک تیز برای خراشاندن و ایجاد نقش استفاده می‌کنند.

 

 

مرحله پایانی لاک‌تراشی را می‌توان مرحله جوشاندن محصول در ظرف شیر عنوان کرد. ظروف چوبی مانند جوله و قاشق، لاک و ... را برای زیباتر شدن و برای بالا بردن مقاومت چوب در برابر آفت‌ها، در دیگی پر از شیر بروی اجاق هیزمی گذارده و به مدت کوتاه می‌جوشانند. در طی این مرحله رنگ چوب نیز به قرمزی متمایل می‌شود که موجب خوش رنگ شدن ظرف می‌گردد.

 همان‌طور که می‌دانید امروزه در مناطق جنگلی کشورمان به‌ویژه مناطق شمال، هر کجا که دسترسی به درختان جنگلی چون نمدار و شمشاد و... امکان‌پذیر باشد می‌توان نشانه‌هایی از تراشیدن ظروف چوبی و لاک و جوله و ... را یافت. شیوه تولید شاید در همه نقاط تا حدی یکسان باشد اما آنچه که آنها را از هم متمایز می‌کند بهره گرفتن از مواد اولیه یا نقوش یا تکنیک‌های حفاظتی موجود در هر منطقه است. به عنوان مثال در مازندران جهت تغییر رنگ در مرحله پرداخت ابتدا ظرف را بر روی آتش گرم می‌کنند سپس مخلوطی از خاک زغال و ماست را بر روی بدنه ظرف مالیده و مجدداً بر روی حرارت می‌گردانند در این روش پس از اتمام کار ظرف به رنگ قرمز مایل به سیاه بسیار خوش‌رنگی در می‌آید اما در منطقه کتول استان گلستان به‌منظور تغییر رنگ و بالا بردن مقاومت آن، ظرف را در دیگ شیر می‌جوشانند.

در حقیقت زندگی مردمان جنگل نشین به‌صورت مستقیم وابسته به جنگل بوده و فلسفه ظریف لاک تراشی نیز از همین همزیستی جدایی‌ناپذیر انسان و طبیعت شکل می‌گیرد. آنها با شناختی که از انواع درختان دارند با استفاده از ابزار بسیار ابتدایی، نیازهای روزمره مردم را مرتفع می‌سازند.

امتیاز شما به این مطلب چنده؟

هیچ نظری ثبت نشده است

نام شما
ایمیل
وب سایت
عنوان
نظرات


بیشتر بخوانید
جدیدترین مدل های گردنبند چشم و نظر
خیلی ها به نگین چشم و نظر اعتقاد دارند. به همین دلیل در طلا و جواهرات خود از آن استفاده می کنند تا از چشم بد به دور باشند. در این مطلب نمونه هایی مدل های گردنبند چشم و نظر را آورده ایم.
ادامه مطلب >
داشتن موهای سالم و تقویت آن با عدس
عدس یکی از حبوبات بسیار مغذی است که ویتامین ها و مواد معدنی موجود در آن برای تقویت و رشد موها بسیار مفید است و اگر می خواهید از تمام فواید عدس بهره مند شوید باید علاوه بر مصرف خوراکی ، از عدس در انوا...
ادامه مطلب >
فرش فانتزی بخریم یا فرش کلاسیک؟
از آنجا که در میان انواع فرش‌های موجود در بازار فرش کلاسیک و فرش فانتزی از مخاطبان بیشتری برخوردار هستند، به همین جهت بد نیست که اطلاعاتی در رابطه با آنها به دست آورید.
ادامه مطلب >
انواع مدلهای شلوار پارچه ای شیک
شلوار پارچه ای در انواع و مدل ها و طرح های مختلف تولید می شوند. این شلوارها بین خانم ها و حتی آقایان طرفدار خاصی دارد.
ادامه مطلب >
عنبر نسارا؛ پشگل پر خاصیت
عنبر نسارا دارای خواص بسیاری است و در طب سنتی ارزش بسیاری برای درمان بیماری ها دارد، از خواص عنبر نسارا می توان به درمان سینوزیت و درمان عفونت های رحمی اشاره کرد.
ادامه مطلب >
آشنایی با حرمی بافی و کاربرد های آن
حرمی یا ارامی، نام یكی از بافت های سنتی استان لرستان است که بافت آن، در شهرستان بروجرد رواج دارد. قبل تر، این بافت با دست را، با تار و پود پشمی می بافتند، ولی حال در تار آن، نخ های پنبه ای را به کار ...
ادامه مطلب >
خوشمزه ترین غذا با گوجه کدام است؟
تهیه انواع غذا با گوجه فرنگی بین ایرانیان طرفدار زیادی دارد شما می توانید از آب گوجه فرنگی ، پوره گوجه فرنگی یا گوجه فرنگی خرد شده برای تهیه سس ها یا طعم دادن به انواع غذاها استفاده کنید. 
ادامه مطلب >
پافر چیست و جذاب ترین استایل زنانه با پافر
پافر یک نوع جلیقه ی بلند است. پافرها اغلب از جنس نایلون و پلی استر هستند. این روزها پافرها از جنس خز و مخمل هم آماده می شوند.
ادامه مطلب >
آیا پنیر پیتزا برای کودکان مضر است؟
پنیر پیتزا نوعی از پنیر است که در مجاورت با حرارت و غذاهای گرم ذوب می شود. این پنیر برای چسباندن مواد استفاده شده بر روی پیتزا مورد استفاده قرار می گیرد و به آن حالتی چسبنده و کشسان می دهد و از ریختن...
ادامه مطلب >
پربازدیدها