یکشنبه, 15 تیر,1404
آدرس ایمیل
info[@t]beh-zone.ir

آنچه در مورد لاک تراشی باید بدانید


آنچه در مورد لاک تراشی باید بدانید

روستاییان ساکن مناطق جنگلی درگذشته لوازم و ابزار موردنیاز روزمره خود را بیشتر از چوب تهیه می‌کردند و در این کار از تبحر خاصی برخوردار بودند. لاک تراشی از هنرهای اصیل و سنتی مردم خطه شمال ایران است.

استادکاران با استفاده از ریشه و تنه درختان جنگلی بدون بهره‌گیری از ابزار کار مدرن و با ابزاری مانند تیشه و مغار، ظروف چوبی مانند پارچ، لاکچه، لاک نان، لاک قند ریزکن، کَچِه، کوچِلِر، آب گردان، کِتِرا و ... که با نقوش اسطوره‌ای و الهام گرفته از طبیعت اطراف منقوش می‌شود، تولید می‌کنند در واقع لاک ظرفی بزرگ شبیه به تشت بوده و معمولاً از آن برای سابیدن کشک و یا خمیر کردن نان استفاده می‌کنند.

می‌توان چنین گفت که لاک تراش‌ها خراطان ماهری هستند و هنر لاک تراشی، هنر ابتکاری جنگل‌نشینان است و آنان با شناختی که از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی از چوب درختانی چون ونو، نمدار و انجیلی استفاده می‌کنند و با کمک گرفتن از ابزار کار بسیار ابتدایی، آثار زیبایی خلق می‌کنند.

هنرمندان لاک تراش به دلیل نرمی چوب درختان پهن برگ به راحتی می‌توانند بر روی آنان کار کرده و فرم و شکل دلخواه را ایجاد کنند، همچنین این گونه از درختان در برابر خشکی و رطوبت عکس‌العمل ناچیزی از خود نشان می‌دهند و در مقابل پیچیدگی، کج شدن و ترک خوردن مقاوم هستند. در بین درختان پهن برگ، تراش و فرم دهی به چوب درختان «ون» و «آزاد» به دلیل سختی آوندهای آنان بسیار مشکل است اما ظروف ساخته شده از آنها بسیار مقاوم بوده و از کیفیت بهتری برخوردار است.

 

استاد لاک تراش مراحل کار خود را به این ترتیب آغاز می‌کند که پس از برش چوب، متناسب با ابعاد ظرف و به کمک تبر فرم اولیه محصول را کاملاً ذهنی و بر اساس تجربه شکل داده، آنگاه از ابزارهایی چون تیشه، اسکنه، ماتِکِل (ابزاری است شبیه به تیشه با تیغه بلندتر و لبه‌ای جمع شده که به‌منظور تراش داخل ظروف استفاده می‌شود)، موش رنده (رنده دستی)، کِتِنا (ابزاری چوبی شبیه به چکش) و... به خالی کردن داخل ظرف و فرم دهی آن اقدام می‌کند.

هنگامی که ظرف به شکل دلخواه درآمد، مراحل تکمیلی کار انجام خواهد شد. بدین ترتیب که با رنده دستی اضافات بخش‌هایی چون دسته قاشق یا میله عصا را برداشته و با سوهان چوب ساب سطح محصول را صاف می‌کنند. پرداخت نهایی نیز با تیغه تبر که نقش لیسه را ایفاء می‌کند، اتفاق می‌افتد. جهت نقش اندازی بر روی چوب‌ نیز از همان ابزار ابتدایی و ساده همچون مته دستی یا ابزارهای نوک تیز برای خراشاندن و ایجاد نقش استفاده می‌کنند.

 

 

مرحله پایانی لاک‌تراشی را می‌توان مرحله جوشاندن محصول در ظرف شیر عنوان کرد. ظروف چوبی مانند جوله و قاشق، لاک و ... را برای زیباتر شدن و برای بالا بردن مقاومت چوب در برابر آفت‌ها، در دیگی پر از شیر بروی اجاق هیزمی گذارده و به مدت کوتاه می‌جوشانند. در طی این مرحله رنگ چوب نیز به قرمزی متمایل می‌شود که موجب خوش رنگ شدن ظرف می‌گردد.

 همان‌طور که می‌دانید امروزه در مناطق جنگلی کشورمان به‌ویژه مناطق شمال، هر کجا که دسترسی به درختان جنگلی چون نمدار و شمشاد و... امکان‌پذیر باشد می‌توان نشانه‌هایی از تراشیدن ظروف چوبی و لاک و جوله و ... را یافت. شیوه تولید شاید در همه نقاط تا حدی یکسان باشد اما آنچه که آنها را از هم متمایز می‌کند بهره گرفتن از مواد اولیه یا نقوش یا تکنیک‌های حفاظتی موجود در هر منطقه است. به عنوان مثال در مازندران جهت تغییر رنگ در مرحله پرداخت ابتدا ظرف را بر روی آتش گرم می‌کنند سپس مخلوطی از خاک زغال و ماست را بر روی بدنه ظرف مالیده و مجدداً بر روی حرارت می‌گردانند در این روش پس از اتمام کار ظرف به رنگ قرمز مایل به سیاه بسیار خوش‌رنگی در می‌آید اما در منطقه کتول استان گلستان به‌منظور تغییر رنگ و بالا بردن مقاومت آن، ظرف را در دیگ شیر می‌جوشانند.

در حقیقت زندگی مردمان جنگل نشین به‌صورت مستقیم وابسته به جنگل بوده و فلسفه ظریف لاک تراشی نیز از همین همزیستی جدایی‌ناپذیر انسان و طبیعت شکل می‌گیرد. آنها با شناختی که از انواع درختان دارند با استفاده از ابزار بسیار ابتدایی، نیازهای روزمره مردم را مرتفع می‌سازند.

امتیاز شما به این مطلب چنده؟

هیچ نظری ثبت نشده است

نام شما
ایمیل
وب سایت
عنوان
نظرات


بیشتر بخوانید
با مزایای دستگاه بخور سرد بیشتر آشنا شوید
بهترین دستگاه بخور برای هر فضای بسته ای می تواند انتخابی مناسب برای بر طرف کردن خشکی هوا و زدودن آلودگی آن باشد. به طور یقین خرید دستگاه بخور گامی موثر در ایجاد فضایی شاد و پویا در خانه و یا محل کار ...
ادامه مطلب >
جارو فندکی و شارژی خودرو چیست + بررسی فواید آن
انتخاب مناسب یک جارو برای خودرو باعث می شود تا بتوانید از آن در منزل هم استفاده کنید و علاوه بر یک جارو فندکی، جارویی برای نظافت منزل نیز در اختیار داشته باشید.
ادامه مطلب >
راهنمای خرید جارو شارژی دستی و پارویی + مزایا و معایب
امروزه روند تولید جارو شارژی ها نیز تغییر پیدا کرده است یعنی هر روز یک محصول جدید با ویژگی های بسیار عالی وارد بازار می شود. به همین دلیل شما باید هنگام خرید اطلاعات کافی را در رابطه با مدل ها و ویژگ...
ادامه مطلب >
راهنمای خرید سرخ کن + مزایا و معایب
دستگاه های سرخ کن جزو دستگاه هایی هستند که امروزه برای آشپزی بهتر به کمک آشپزان آمده اند و می توانند بسیار راحت تر از گذشته مواد غذایی را به صورت سرخ شده در اختیار آشپز قرار دهند.
ادامه مطلب >
یخچال فریزر ایرانی بخرم یا خارجی + بررسی نقاط ضعف و قوت
یخچال یکی از مهمترین اقلامی که در هر خانه ای واجب است، یخچال و فریزر است. یخچال و فریزر، هر کدام به نوبه خود در هر خانه ای مهم هستند به همین جهت خرید یخچال فریزر اهمیت دارد.
ادامه مطلب >
بررسی انواع بخارشو + راهنمای خرید
دستگاه تمیز کننده بخارشوی یک وسیله همه کاره است ، بسیار مناسب برای بهداشت خانه اگر به فکر خرید این مدل دستگاه هستید ، حتماً ابتدا این راهنمای خرید بخارشوی را بخوانید. خرید و انتخاب یک بخارشوی خوب و ک...
ادامه مطلب >
بررسی انواع یخچال فریزر + مزایا و معایب
این روزها در بازار خرید یخچال دستتان برای هر نوع انتخابی باز است. از یخچال های ایرانی گرفته تا یخچال های خارجی. امروزه یخچال ها به انواع مختلف با کارایی های متفاوت تقسیم بندی میشوند.
ادامه مطلب >
تفاوت دستگاه بخور سرد و گرم + مزایا و معایب
به جرات می توان گفت که فواید بخور برای پوست، زیبایی و درمان انواع بیماری ها بر کسی پوشیده نیست و همین مسئله باعث رواج استفاده از بخور شده است. یکی از مهم ترین سوالاتی که در استفاده از بخور در ذهن مطر...
ادامه مطلب >
بهترین ترازو های آشپزخانه دیجیتال زیر 100 هزار تومان!
ترازوی آشپزخانه دیجیتال نمونه های مدرن تر از ترازوهای آشپزخانه عقربه ای هستند. این نوع از ترازوها به جای آن که عقربه داشته باشند برای نمایش وزن مواد از نمایشگر دیجیتال استفاده می کنند. دقت ترازوهای د...
ادامه مطلب >
پربازدیدها