بادکش درمانی (Cupping Therapy) یکی از روش های طب مکمل یا طب جایگزین (انرژی درمانی) است که خاستگاه آن را کشور چین می دانند، اما این نوع درمان به صورت سنتی در هند و ایران هم متداول بوده و امروزه هم از آن استقبال می شود.
بادکش درمانی چیست؟
بادکش درمانی یا حجامت خشک روشی است که در آن تعدادی فنجان یا لیوان که می تواند شیشه ای یا از جنس دیگر مثل چوب بامبو یا سفالی باشد، برای ایجاد مکش روی پوست بیمار گذاشته می شود. این مکش جریان خون را بهبود بخشیده و چینی ها درباره ی آن معتقد هستند که جریان «چی» (qi، یک کلمه ی چینی به معنای جریان زندگی) را هم در بدن تقویت می کند.
این روش درمانی درواقع با جمع کردن خون در ناحیه ای که فنجان ها روی پوست قرار داده می شوند، تنش عضلانی را کاهش داده، جریان خون کل بدن را بهبود می بخشد و به ترمیم سلول ها در بدن کمک می کند. این امر به شکل گیری بافت های اتصال دهنده و ایجاد عروق خونی تازه هم کمک می کند. بنابراین افراد زیادی از این نوع روش درمانی به عنوان طب مکمل بهره می برند.
انواع بادکش درمانی
بادکش درمانی ابتدا به صورت سنتی و با شاخ حیوانات انجام می شد. بعد ها از فنجان هایی از جنس چوب بامبو و سرامیک استفاده شد که با استفاده از حرارت اکسیژن داخل فنجان از بین می رفت و خلأ درون ظرف موجب مکش پوست در نواحی موردنظر می شد. فنجان ها با آتش گرم شده و روی پوست قرار می گرفتند تا زمانی که خنک و از پوست برداشته شوند. امروزه، در روش مدرن، از شیشه های گردی شبیه توپ که یک طرف آن باز است و به همین منظور ساخته شده، استفاده می شود.
بادکش درمانی درواقع به دو روشی که در ادامه معرفی خواهیم کرد انجام می شود:
- بادکش درمانی خشک که همان روش سنتی است و تنها با مکش مناطقی از پوست صورت می گیرد؛
- بادکش درمانی تر که شامل بادکش درمانی و انجام توامان آن با حجامت است (همان طور که می دانید برای حجامت، مناطقی از پوست ابتدا وکیوم یا بادکش شده سپس با ایجاد خون ریزی های کنترل شده در این نواحی، درمان انجام می شود.)
تشخیص نوع بادکش درمانی یا به اصطلاح خودمان اینکه حجامت هم به همراه بادکش درمانی لازم است یا بادکش درمانی به تنهایی کافی است با پزشک یا متخصص طب مکمل است و بستگی به شرایط بدنی فرد بیمار دارد.
بادکش درمانی چطور انجام می شود؟
روش انجام بادکش درمانی به صورت سنتی معمولا این گونه است که هوای داخل فنجان یا لیوان های مورداستفاده با آتش زدن پنبه ی آغشته به الکل یا شاخ وبرگ گیاهان یا کاغذ تخلیه می شود، فنجان یا لیوان به سرعت روی پوست قرار می گیرد و خلأ ناشی از آتش، پوست و ماهیچه را در محل قرارگیری لیوان وکیوم کرده و به داخل محفظه ی لیوان می کشد. در این حالت ممکن است پوست قرمز شود و دلیل آن عکس العملی است که رگ های خونی به تغییرات به وجودآمده نشان می دهند.
در روش های مدرن بادکش درمانی، به جای استفاده از حرارت، از دستگاهی که به همین منظور ساخته شده استفاده می شود. این وسیله محفظه های فنجانی شکلی هستند و پمپی که به آنها متصل است، هوای درون محفظه را تخلیه کرده و با ایجاد خلأ، پوست و ماهیچه را به درون خود می کشد و بادکش درمانی را انجام می دهد.
در بادکش درمانی خشک یا همان معمولی هر کدام از فنجان یا لیوان های مخصوص برای ۵ تا۱۰ دقیقه روی بدن قرار می گیرد، اما در بادکش درمانی تر یا همان حجامت سنتی خودمان، پوست ابتدا بادکش می شود. سپس در محل بادکش شده که خون جمع شده، خراش های کوچکی ایجاد و مقداری از خون بدن خارج می شود.
بعد از انجام بادکش درمانی همراه با حجامت محل خراش ها برای جلوگیری از عفونت پانسمان می شود و هر گونه تغییرات به وجودآمده در بدن یا هر نوع کبودی معمولا بعد از ۱۰ روز برطرف خواهد شد. گهگاهی هم بادکش درمانی با طب سوزنی همراه می شود. توصیه ی ما به شما این است که ۲ تا ۳ ساعت قبل از بادکش درمانی وعده ی غذایی سبک میل کنید. بهتر است با شکم پر بادکش درمانی انجام نشود.
فواید بادکش درمانی
بادکش درمانی در شرایط مختلف می تواند کارساز باشد، اما بیشتر برای کاهش دردهای عضلانی به کار می رود. درحالی که در بادکش درمانی از فنجان یا لیوان ها روی مناطق اصلی و مرکزی طب سوزنی استفاده می شود، به نظر می رسد در درمان مشکلات گوارشی و پوستی و همچنین درمان مشکلاتی که معمولا با طب فشاری درمان می شوند هم می تواند مؤثر باشد.
طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ در نشریه ی PLoS One در زمینه ی طب مکمل چاپ شد، بادکش درمانی، روشی مکمل و فراتر از یک درمان موقتی و سطحی است که در شرایط مختلف مانند درمان:
- زونا
- فلج صورت
- سرفه و تنگی نفس
- دیسک کمر
- آکنه
- اسپوندیلوز (هر نوع بیماری تخریبی مهره های ستون فقرات) گردن
مؤثر واقع شده است. در این مطالعه عنوان شده که بررسی بیش از ۱۳۵ مورد تحقیق درباره ی تأثیر بادکش درمانی اثرات مفید این نوع درمان را از حد یک ادعا فراتر می برد؛ اما مطالعات بیشتر برای ارزیابی میزان اثربخشی این روش طب مکمل ضروری به نظر می رسد.
برخی از فواید استفاده از دستگاه بادکش بدن (حجامت)
- رفع خستگی و کوفتگی اعضای بدن و تسکین درد کمر یا اندام ها و عضله ها.
- رفع دردهای عظلانی و ماساژ از طریق گردش خون.
- ایجاد پوستی شاداب و کشیده و زیبا در طول شبانه روز.
- پاکسازی و بازکردن روزنه های یا محفظه های سطح پوست.
- با این بسته دستگاه بادکش میتوان حتی در منزل از روش درمان طب سوزنی در صورت داشتن تبحر در آن انجام شود.
- استفاده از حجامت میتواند باعث تسریع در بهبود زخم بستر و ترمیم عفونت های موضعی گردد.
مواردی که در بالا به طور مختصر شرح داده شد تنها برخی از فواید حجامت به روش طب سنتی بوده و در صورت تمایل میتوانید در منابع گوناگون بیشتر به مطالعه خواص حجامت بپردازید.
عوارض بادکش درمانی
بادکش درمانی معمولا عوارض جانبی چندانی ندارد. این نوع درمان اگر مشکلاتی به همراه داشته باشد، معمولا در حین درمان یا بلافاصله پس از آن رخ می دهد. اگر قرار باشد فرد در بادکش درمانی دچار مشکل شود، معمولا دچار سرگیجه شده یا حس سبکی در سر را تجربه خواهد کرد.
گاهی هم ممکن است فرد دچار حالت تهوع شود یا عرق کند. بعد از بادکش درمانی ممکن است در نواحی ای که فنجان یا لیوان گذاشته شده اثر لبه ی لیوان به شکل حلقه های دایره ای شکل تحریک یا کبود شود. فرد ممکن است در محل تماس فنجان یا لیوان ها احساس درد کند یا حتی پس از اتمام درمان دچار سرگیجه شود.
درصورت انجام حجامت که با بادکش درمانی همراه است، در موارد تقریبا نادر و درصورت مراقبت نادرست یا پانسمان نکردن صحیح و بهداشتی زخم ها، ممکن است فرد دچار عفونت یا مشکل در التیام جای زخم شود.
از دیگر عوارض بادکش درمانی می توان به ازبین نرفتن جای زخم ها و هماتوم (کبودی) اشاره کرد. ازآنجایی که در خیلی از موارد، بادکش درمانی مخصوصا اگر همراه با حجامت باشد، توسط افراد غیرپزشک و به صورت سنتی هم انجام می شود، باید حتما قبل از مراجعه درباره ی شرایط رعایت بهداشت محل درمان و فرد موردنظر کاملا تحقیق کنید.
فردی که این نوع درمان را انجام می دهد، حتما باید تمام اصول بهداشتی ازجمله پوشیدن روپوش تمیز، استفاده از دستکش لاتکس یک بار مصرف و عینک های محافظ مخصوص درمان های پزشکی را به منظور جلوگیری از بروز عفونت و انتقال بیماری هایی مانند هپاتیت و ایدز رعایت کند.
چه افرادی میتوانند با دستگاه بادکش، حجامت کنند؟
برای استفاده از دستگاه بادکش حتما نیاز نیست که برای بیماری خاصی اقدام به حجامت نمایید، حتی حجامت با کمک دستگاه بادکش طبی بدن نیز برای افراد سالم بسیار ضروری است و در طب سنتی به مراتب پیشنهاد شده است. همه افراد میتوانند از دستگاه بادکش بدن استفاده کنند، اما اگر دارای بیماری خاصی و یا باردار هستید قبلا از استفاده حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
در قسمت های حساس بدن برای حجامت نیز باید با احتیاط انجام شود و همچنین قسمت هایی که سطح پوست بدن کوچکتر بوده و نمیتوان از کاسه های بزرگ هوا استفاده کرد باید از کاسه های کوچکتر استفاده شود.
انجام دادن کار بادکش و حجامت معمولا توسط یک شخص دیگر بر روی بدن انجام میشود، اما برخی قسمت های بدن مانند شکم و یا ران ها و... که دسترسی به آنها راحت است توسط خود شخص قابل انجام است و حتی میتوان سری های کوچک و بزرگ را با فاصله چند سانتیمتر از یکدیگر کنار هم استفاده کرد.
روش استفاده از دستگاه بادکش حجامت
استفاده از دستگاه بادکش طبی بسیار ساده است، این دستگاه حجامت دارای سری های مختلفی با اندازه و ابعاد متفاوت است که شما بر اساس هر قسمتی از بدن که میخواهید اقدام به حجامت آن کنید میتوانید سری بادکش با اندازه مناسب را انتخاب کنید، حتی در قسمت هایی مانند پشت کمر یا روی شکم میتوانید تمام سری ها را همراه با هم و در کنار یکدیگر استفاده کنید.
بعد از اینکه سری هوای مورد نظر خود را انتخاب کردید کافیست قسمت سوزنی مخصوص را بر روی دسته اصلی بادکش با کمی فشار نصب کنید و با گذاشتن آن روی پوست محل مورد نظر اقدام به پمپ کردن کنید. با هربار پمپ زدن میزان بیشتری باد یا هوا مکیده شده و در نتیجه لایه رویی پوست بدن به داخل محفظه های دایره ای مکیده میگردد. دقت کنید که در صورتیکه کناره های کاسه های هوا به طور صحیح بر روی پوست بدن قرار نگرفته باشد و گوشه های آن کامل به پوست نچسبیده باشد عمل پمپ کردن هوا صحیح انجام میشود.
بعد از اینکه چندبار پمپ کردید و نیاز به خارج کردن قسمت پمپ دستگاه داشتید کافیست با یک دست قسمت کاسه هوا را نگه داشته و با دست دیگر پمپ هوا را از روی آن با کشیدن جدا کنید. زمانیکه میخواهید کاسه ها که بر روی پوست چسبیده است و در حال انجام مکش پوست است را از روی بدن جدا کنید، به راحتی میتوانید قسمت سوزنی شکل پلاستیکی انتهای آن را با نوک انگشت ها کمی بیرون کشیده تا هوا به داخل آن جریان پیدا کند و به راحتی از بدن جدا گردد. البته در روش حجامت دادن روش جداکردن این کاسه ها کمی متفاوت است که شخص حجامت کار خود به آن وارد بوده و جدا کردن آن را به طور صحیح انجام میدهد.